Een veelgebruikt, maar vaak onbegrepen spreekwoord
De Nederlandse taal zit vol met kleurrijke spreekwoorden en uitdrukkingen. Eén van die uitdrukkingen is ‘iemand een poets bakken’. Deze uitdrukking kom je regelmatig tegen in boeken, films, of gesprekken. Maar wat betekent het precies? En waar komt dit spreekwoord vandaan?
Wat betekent ‘iemand een poets bakken’?
Wanneer je iemand een poets bakt, neem je die persoon op een lichtvoetige of grappige manier in de maling. Met andere woorden, je haalt een grap of een streek uit met iemand. Het is vaak onschuldig bedoeld, maar het kan ook tot irritatie leiden als de ander het niet kan waarderen.
Een voorbeeldzin zou kunnen zijn: "Jan bakte zijn collega een poets door zijn bureaustoel iets te verlagen." Hier is sprake van een humoristische daad met als doel om de ander even voor de gek te houden.
Waar komt dit spreekwoord vandaan?
De herkomst van ‘iemand een poets bakken’ is niet helemaal duidelijk. Wel wordt gedacht dat het woord ‘poets’ vroeger werd gebruikt in de betekenis van een grap, een streek of zelfs een kunstgreep. ‘Bakken’ heeft dan de figuurlijke betekenis van ‘iets verzinnen’ of ‘iets bekokstoven’. Samen betekent het dus letterlijk: een grap verzinnen om iemand mee te verrassen of op het verkeerde been te zetten.
In de oudere Nederlandse literatuur, met name in teksten uit de 17e en 18e eeuw, komt het woord ‘poets’ al voor als een soort scherts of geintje. Dat laat zien dat dit soort taalgebruik al eeuwenlang levendig is in de Nederlandse samenleving.
Is het gebruik van deze uitdrukking nog actueel?
Hoewel sommige spreekwoorden in onbruik raken, is ‘iemand een poets bakken’ nog altijd in gebruik. Vooral in gesprekken waarin een grap of een onverwachte actie wordt besproken, duikt de uitdrukking op. Ook in educatieve teksten, zoals kinderboeken of taallessen, wordt de uitdrukking soms aangehaald. Daarmee blijft deze vrolijke uitdrukking actueel én levendig binnen de Nederlandse taal.
Het belang van spreekuitleg voor taalliefhebbers
Voor liefhebbers van taal is het begrijpen van spreekwoorden essentieel. Ze geven cultuur en geschiedenis weer en maken een taal kleurrijker. Bedenk eens hoe saai het Nederlands zou zijn zonder bekende gezegdes zoals deze. Door de betekenis van uitdrukkingen te achterhalen, vergroot je je taalinzicht en wordt het ook makkelijker om precies te zeggen wat je bedoelt.
Dus de volgende keer dat iemand jou een poets bakt, weet je in ieder geval waar de uitdrukking vandaan komt én wat ermee bedoeld wordt.
