De oorsprong van het woord separaat
Het woord separaat wordt vaak verkeerd gespeld als zeparaat of zeperaat. Dit komt doordat de uitspraak mensen soms op het verkeerde been zet. Toch schrijf je het woord met een s aan het begin. Dat heeft alles te maken met de herkomst van het woord en de invloed van het Latijn op de Nederlandse taal.
Latijn als basis voor veel Nederlandse woorden
Separaat komt van het Latijnse separatus, het voltooid deelwoord van separare, wat ‘afscheiden’ of ‘scheiden’ betekent. In het Latijn begint dit werkwoord ook met een s, en die beginletter is behouden gebleven in het Nederlandse woord. Dat zorgt ervoor dat de correcte spelling ook in het Nederlands separaat is.
Waarom dan de verwarring met een z?
De klank van de beginletter van het woord klinkt in het dagelijks gebruik soms als een z. Doordat men het woord vaak in gesproken context hoort in plaats van leest, denken veel mensen ten onrechte dat het met een z geschreven moet worden. Maar de spelling volgt in dit geval niet de klank, maar de etymologie.
Andere voorbeelden van woorden met vergelijkbare spelling
Er zijn meer Nederlandse woorden die met een s geschreven worden, ondanks dat ze klinken alsof ze met een z beginnen. Denk bijvoorbeeld aan speciaal, spontaan of seizoen. Ook deze woorden hebben een oorsprong in het Latijn of Frans, waar de s behouden bleef in de spelling.
Spellingregels versus spreektaal
De Nederlandse spelling is deels fonetisch, maar lang niet altijd. Vooral bij leenwoorden uit andere talen is het belangrijk om de oorspronkelijke spelling te behouden. Hierdoor blijven woorden herkenbaar, ook in andere talen of in formeel taalgebruik. Separaat is zo’n leenwoord dat zijn Latijnse oorsprong duidelijk laat zien.
Hoe onthoud je de juiste spelling van separaat?
Een handige manier om te onthouden dat het met een s is, is door te denken aan verwante woorden als separeren of separatie. Deze woorden hebben allemaal dezelfde stam en worden op identieke wijze gespeld. Als je met een z zou beginnen, raak je de logische verbanden tussen deze woorden kwijt.
Samengevat
Het woord separaat schrijf je met een s en niet met een z vanwege de Latijnse oorsprong. De spelling wijkt hier af van de uitspraak, maar volgt de etymologie. Door het woord vanuit zijn herkomst en verwantschap met andere woorden te bekijken, kun je de juiste spelling makkelijk onthouden. Let dus op bij woorden die uit andere talen komen: ze kunnen verraderlijk zijn in hun uitspraak, maar duidelijk in hun oorsprong.
