De dood is misschien wel het meest ongrijpbare gegeven van het leven. Hoe vaak we er ook over nadenken of praten, het blijft een mysterie. Maar wat we wél kunnen doen, is betekenis geven aan dat afscheid — voor onszelf én voor de mensen die achterblijven. Steeds meer mensen kiezen ervoor om vóór hun dood te schrijven: brieven, herinneringen, boodschappen of zelfs volledige levensverhalen. Niet omdat het moet, maar omdat het iets achterlaat dat tastbaarder is dan stilte.
Waar een urn of een assieraad iets zichtbaar bewaart van wie iemand was, kan geschreven woord iets bewaren van wie iemand ís — vanbinnen.
Woorden als vorm van nalatenschap
Als we het woord nalatenschap horen, denken we vaak aan tastbare dingen: een huis, een fotoalbum, een verzameling boeken. Maar er is ook een andere erfenis mogelijk: die van woorden. Een brief aan je kinderen. Een verhaal over je jeugd. Een paar zinnen over wat je geloofde, hoopte, vreesde of liefhad. Misschien zelfs een gedicht voor als het afscheid daar is.
Schrijven vóór je dood is niet morbide. Het is een vorm van liefde. Het is zeggen: "Ik ben er straks misschien niet meer, maar ik wil nog iets tegen je zeggen."
Waarom mensen schrijven vóór hun overlijden
Er zijn veel redenen waarom mensen bewust besluiten om hun woorden achter te laten:
- Voor hun dierbaren: om iets persoonlijks na te laten, troost te bieden of liefde te bevestigen.
- Voor zichzelf: om stil te staan bij het leven dat ze hebben geleid, als een soort afronding.
- Om herinnerd te worden: niet als een foto op de schoorsteen, maar als een stem in een brief.
Voor nabestaanden kan zo’n geschreven nalatenschap van onschatbare waarde zijn. Wanneer het gemis rauw is, kunnen woorden als een zachte hand op de schouder voelen. Ze zijn een echo van nabijheid, zelfs als iemand er niet meer is.
Wat kun je schrijven?
Er zijn geen regels. Sommigen schrijven een brief voor elk kind of kleinkind. Anderen kiezen ervoor om een dagboek bij te houden over hun laatste levensfase. Of een lijst te maken met levenslessen die ze willen doorgeven.
Een paar ideeën:
* Brieven: Aan geliefden, vrienden, familie. Kort of uitgebreid. Persoonlijk, eerlijk, liefdevol.
* Herinneringen: Beschrijf momenten die voor jou belangrijk waren – hoe je iemand ontmoette, wat je voelde bij de geboorte van je kind, welke reizen je raakten.
* Wensen en advies: Dingen die je hen gunt, tips voor het leven, hoop voor de toekomst.
* Je verhaal: Een autobiografie, al is het maar in grote lijnen. Waar ben je geboren? Wat waren je dromen? Wat heb je geleerd?
Woorden als ritueel
Voor sommige mensen hoort schrijven bij het voorbereiden op het afscheid, net als het kiezen van een urn of het uitzoeken van een assieraad waarin een beetje as kan worden bewaard. Iets tastbaars achterlaten is belangrijk – maar woorden raken een andere laag. Ze spreken tot het hart.
Soms worden brieven voorgelezen tijdens de uitvaart. Soms worden ze meegegeven in de kist, of opgevouwen en in een urn opgeborgen als geheim dat alleen de overledene en de lezer kennen. Er zijn zelfs mensen die een assieraad laten graveren met een fragment uit zo’n brief — een paar woorden die alles zeggen.
Schrijven zonder schrijfdrang
Je hoeft geen schrijver te zijn om te schrijven. Het hoeft niet perfect. Het mag rommelig, onaf, rauw of zacht. Wat telt, is de intentie. Dat je hebt nagedacht. Dat je even stil hebt gestaan bij wat jij zou willen zeggen als je weet dat je tijd op raakt.
Het is nooit te vroeg — en zelden te laat — om te beginnen.
Misschien begin je met één brief. Misschien met een zin. Misschien met het opschrijven van een herinnering die je plots te binnen schiet onder de douche of tijdens het koken. Leg het vast. Vang het in woorden. De rest volgt vanzelf.
Het mooiste wat je kunt nalaten
We leven in een wereld vol spullen, maar wat ons het meest bijblijft van een ander zijn geen bezittingen — het zijn woorden. Iets wat iemand ooit zei. Een zin die je verwarmde of raakte. Iets waar je later aan terugdenkt en denkt: dát was typisch hij… of dat zou zij gezegd hebben.
Door te schrijven vóór je dood geef je mensen iets dat verder reikt dan de dag van het afscheid. Een stem. Een gedachte. Een stukje jij.
Of je nu kiest voor een tastbare herinnering zoals een urn of een assieraad, of juist voor de kracht van het geschreven woord: het zijn allemaal manieren om zichtbaar te blijven in een wereld waarin je fysiek misschien niet meer aanwezig bent.
En misschien is dat de ultieme vorm van liefde: iets achterlaten wat blijft.
Liever vandaag dan morgen. Begin. Met een brief. Een zin. Een herinnering. Je hoeft niet te wachten tot het afscheid dichtbij is om je woorden te laten leven. Laat ze nu al spreken. Want wie schrijft, leeft voort — in de taal van de liefde.
