Letterlijk en figuurlijk: wat betekent het eigenlijk?
In de Nederlandse taal komen we vaak de termen 'letterlijk' en 'figuurlijk' tegen. Het is belangrijk om het verschil tussen deze twee vormen van taalgebruik goed te begrijpen, omdat het misverstand kan veroorzaken als ze door elkaar worden gehaald. Dit artikel legt op een duidelijke manier uit wat beide begrippen inhouden en hoe je ze kunt herkennen en gebruiken.
Wat is letterlijk taalgebruik?
Letterlijk taalgebruik is taal die precies beschrijft wat er wordt bedoeld, zonder overdrachtelijke of symbolische betekenis. Wanneer je iets letterlijk bedoelt, geef je precies aan wat je zegt, zonder dat daarbij extra betekenis hoeft te worden geïnterpreteerd.
Voorbeeld van letterlijk taalgebruik
Als iemand zegt: "Hij loopt naar school", dan bedoelt diegene dat de persoon daadwerkelijk te voet onderweg is naar school. Er is in dit geval geen sprake van beeldspraak of overdrachtelijke betekenis.
Wat is figuurlijk taalgebruik?
Figuurlijk taalgebruik maakt gebruik van beeldspraak of symboliek. De bedoeling is om iets op een creatieve of overdrachtelijke manier duidelijk te maken. Dit kan zorgen voor meer expressie of een krachtigere boodschap, maar het vereist wel dat de luisteraar of lezer begrijpt dat de woorden niet letterlijk genomen moeten worden.
Voorbeeld van figuurlijk taalgebruik
Neem de zin: "Hij springt een gat in de lucht." Hier bedoelen we niet dat de persoon echt in de lucht springt of dat er fysiek een gat ontstaat. Het geeft aan dat iemand heel blij is. Wie deze uitspraak letterlijk neemt, zou het niet goed begrijpen.
Hoe weet je of iets letterlijk of figuurlijk bedoeld is?
Context speelt een grote rol bij het bepalen van de bedoeling van een zin. Vraag jezelf af: kan dit letterlijk gebeuren of bedoelt de spreker iets anders? Sommige uitdrukkingen zijn zo ingeburgerd dat we ze automatisch figuurlijk interpreteren.
Veelvoorkomende verwarring
Het woord 'letterlijk' wordt tegenwoordig ook gebruikt in zinnen waar men eigenlijk 'figuurlijk' bedoelt, zoals: "Ik ben letterlijk gestorven van het lachen." Meestal bedoelen mensen dan dat ze heel hard moesten lachen, maar letterlijk gestorven zijn ze natuurlijk niet. Dit soort gebruik kan voor verwarring zorgen en wordt vaak als taalvervuiling gezien.
Waarom is het verschil belangrijk?
Het correct gebruiken van letterlijk en figuurlijk taalgebruik is belangrijk voor effectieve communicatie. Zeker in geschreven taal, waarbij lichaamstaal en intonatie ontbreken, kan het duidelijk aangeven van wat je bedoelt het verschil maken tussen begrepen of verkeerd begrepen worden. Voor schrijvers, bloggers, journalisten en iedereen die met taal werkt, is het dus essentieel om dit verschil te kennen en correct toe te passen.
