Wat is een voltooid deelwoord?
In het Nederlands gebruiken we regelmatig het voltooid deelwoord, zowel in geschreven als gesproken taal. Maar wat is dat precies? Een voltooid deelwoord is een werkwoordsvorm die aangeeft dat een handeling is afgerond. Denk bijvoorbeeld aan woorden als "gelopen", "gewerkt" of "gebeld". Deze vorm wordt vooral gebruikt in combinatie met hulpwerkwoorden zoals "hebben" of "zijn" om tijdsvormen te maken, zoals de voltooid tegenwoordige tijd.
Wanneer gebruik je voltooid of voltooide?
Een veelvoorkomende vraag is: moet ik nou "voltooid" of "voltooide" schrijven? Het verschil zit 'm in de grammaticale functie van het woord in de zin. "Voltooid" is een voltooid deelwoord, terwijl "voltooide" de verbogen vorm is die als bijvoeglijk naamwoord fungeert. Beide zijn dus correct, maar het hangt af van de context waarin je ze gebruikt.
Voorbeelden ter verduidelijking
Stel dat je zegt: "Het project is voltooid." Hier gebruik je "voltooid" als deel van de werkwoordstijd: de voltooid tegenwoordige tijd. In de zin: "Het voltooide project is goedgekeurd" gebruik je "voltooide" als bijvoeglijk naamwoord om iets te zeggen over het zelfstandig naamwoord "project".
Waarom raakt iedereen hier de weg kwijt?
Voor veel mensen is het lastig om het verschil tussen deze vormen te herkennen. Dat komt omdat het voltooid deelwoord in combinatie met hulpwerkwoorden lijkt op een bijvoeglijk naamwoord. Daardoor ontstaat verwarring. In spreektaal valt het verschil vaak niet op, maar bij het schrijven is het belangrijk om goed te weten welke vorm je moet gebruiken.
Fouten die vaak gemaakt worden
Een veelvoorkomende fout is om altijd de adjectieve vorm "voltooide" te gebruiken, ook wanneer deze niet past. Bijvoorbeeld: "De opdracht is voltooide." Dat is niet correct. Hier heb je te maken met de voltooide tijd en moet het simpelweg "voltooid" zijn. Andersom komt ook voor: "De voltooid opdracht" – dat moet natuurlijk "voltooide" zijn, omdat het hier over een bijvoeglijk naamwoord gaat.
Hoe weet je wat de juiste vorm is?
Een handig trucje is om jezelf af te vragen of je te maken hebt met een bijvoeglijk naamwoord. Is "voltooide" iets dat iets zegt over een zelfstandig naamwoord, dan pas je de vorm aan. Komt het na een hulpwerkwoord als "hebben" of "zijn", dan is het meestal het onverbogen voltooid deelwoord.
Oefening baart kunst
Zoals bij veel aspecten van grammatica geldt: oefening baart kunst. Door veel te lezen en bewust te letten op hoe woorden gebruikt worden, ontwikkel je vanzelf taalgevoel. En als je twijfelt, dan kun je het altijd opzoeken of iemand om hulp vragen.
Eindgedachten van een taalblogger
Als blogger kom ik dit soort kwesties dagelijks tegen. De Nederlandse taal is mooi, maar soms ook een tikje verwarrend. Ik hoop dat dit artikel je helpt om het verschil tussen "voltooid" en "voltooide" beter te begrijpen en toe te passen. Heb jij nog een leuke grammatica-vraag? Laat vooral een berichtje achter – ik schrijf er graag over!
