de verwarring tussen ‘eens’ en ‘is’
In spreektaal klinken de woorden ‘eens’ en ‘is’ vaak bijna hetzelfde. Zeker in zinnen als ‘zeg eens eerlijk’ en ‘zeg is eerlijk’ hoor je het verschil nauwelijks. Toch zijn het twee totaal verschillende woorden met elk een eigen functie in de zin. Wie met liefde voor schrijven bezig is, wil juist in dit soort kleine details het verschil maken.
In dit artikel duiken we in de nuance tussen ‘eens’ en ‘is’. Je ontdekt handige trucjes om het juiste woord te kiezen, zodat je teksten duidelijker, verzorgder en geloofwaardiger worden.
wat betekent ‘eens’ precies?
‘Eens’ is een bijwoord. Je kunt het vaak vervangen door ‘een keer’ of ‘eventjes’. Het wordt gebruikt om iets zachter, vriendelijker of minder direct te laten klinken. Daardoor kom je het veel tegen in verzoeken of uitnodigingen.
voorbeelden van ‘eens’ in de zin
Bekijk deze zinnen:
Kom eens hier.
Lees die zin eens hardop.
Zullen we eens kijken wat er gebeurt?
In al deze voorbeelden kun je ‘eens’ vervangen door ‘een keer’:
Kom een keer hier.
Lees die zin een keer hardop.
Zullen we een keer kijken wat er gebeurt?
De betekenis blijft dezelfde kant op wijzen: het gaat om eenmaligheid of om een zachte, uitnodigende toon.
wat doet ‘is’ in de zin?
‘Is’ is de derde persoon enkelvoud van het werkwoord ‘zijn’: hij is, zij is, het is. Het hoort dus bij het werkwoordelijk gezegde en zegt iets over de toestand van iets of iemand. Je kunt ‘is’ nooit logisch vervangen door ‘een keer’.
voorbeelden van ‘is’ in de zin
Let op de volgende zinnen:
Dit is lastig.
Hij is eerlijk.
Dat boek is spannend.
Als je hier ‘is’ zou vervangen door ‘eens’, gaat de zin direct mis:
Dit eens lastig.
Hij eens eerlijk.
Dat boek eens spannend.
Dat voelt duidelijk verkeerd aan. Zo merk je dat ‘is’ echt een werkwoordsvorm is en niet de verzachtende toevoeging die ‘eens’ kan zijn.
zo kies je het juiste woord
Twijfel je tussen ‘eens’ en ‘is’? Gebruik dan deze simpele denkvraag: kun je het woord vervangen door ‘een keer’ zonder dat de zin raar wordt? Zo ja, dan hoort er ‘eens’ te staan. Zo nee, dan is de kans groot dat je ‘is’ nodig hebt.
twijfelzinnen onder de loep
Zeg eens eerlijk wat je ervan vindt.
Test: ‘Zeg een keer eerlijk wat je ervan vindt.’ Dat klinkt goed, dus hier hoort ‘eens’.
Zeg is eerlijk wat je ervan vindt.
Vervang: ‘Zeg is eerlijk’ wordt ‘Zeg zijn eerlijk’. Dat klopt niet. Hier is dus ‘is’ niet juist en moet je het met ‘eens’ schrijven.
Het is eerlijk van je dat je het zegt.
Vervang: ‘Het een keer eerlijk van je dat je het zegt’ werkt niet. Hier is ‘is’ dus wel correct.
spreektaal tegenover schrijftaal
In allerlei dialecten en informele spreektaal hoor je vaak ‘is’ waar eigenlijk ‘eens’ bedoeld wordt. Dat betekent niet dat je het in verzorgde schrijftaal ook zo moet doen. In teksten valt zo’n klein verschil juist extra op. Wie zorgvuldig omgaat met taal laat zien aandacht te hebben voor detail, en dat maakt je teksten geloofwaardiger en prettiger om te lezen.
Door bewust te kiezen tussen ‘eens’ en ‘is’ geef je je zinnen niet alleen een correcte vorm, maar ook een passende toon: vriendelijk, uitnodigend of juist beschrijvend en feitelijk. Precies waar liefdevol schrijven om draait.
